piątek, 11 października 2013

Literatura kobieca czyli babskie pisanie

Cudowny, cudowny dzień mam za sobą! Prowadząc samochód co i raz wjeżdżałam w impresjonistyczne, zaczarowane kraj-obrazy. Jestem oczarowana barwami jesieni. Nie szkodzi, że padał deszcz, nie szkodzi, że miasto po deszczu schowało się we mgle, to nawet potęgowało wrażenie - z perłowej szarości wyłaniały się żołte brzozy, ognistoczerwone klony, cala paleta barw jesieni - od głębokiej zieleni poprzez wszystkie odcienie zółci i czerwieni do złotych fonntan drobnych listków brzóz. A pod koniec dnia słońce rozświetliło świat i rozciągnęło na niebie tęczę. Było po prostu zjawiskowo!












Oczywiście kamera iPhona nie oddaje całego piękna jesieni tylko jej namiastkę. Poza tym część zdjęć pstrykałam prowadząc samochód i zapewniam, że nie jest to najłatwiejsze zadanie.
W polskich mediach gadają o pedofilii, a ja teraz mam zamiar nakreslić parę refleksji na temat literatury pisanej przez kobiety. Wczoraj obejrzałam program w szwedzkiej tv "Moja prawda". W programie przeprowadzona została rozmowa z profesor nordyckiej/skandynawskiej literatury Ebbą Witt - Brattström, która jest literaturoznawczynią i feministką. Wysłuchałam jej prawdy bardzo uważnie i z dużym zainteresowaniem.Witt - Brattström zajmuje się badaniem literatury kobiecej. Poświęciła właściwie całe swoje zawodowe życie  na wygrzebywanie na światło dzienne pominiętych pisarek. Wygrzebuje je jak sama mowi z "masowego grobu kobiecych talentów". W dalszym ciągu istnieje tendencja, że nie zestawia się literatury pisanej przez kobiety i mężczyzn razem w różnych epokach. Literatura kobieca zawsze była traktowana marginalnie. Większość pisarek nie uznawano jako wielkie, z kilkoma oczywiście wyjątkami.Wsadzano ją do osobnego żeńskiego przedziału jako tę bez znaczenia i nic nie wnoszacą do rozwoju. A tak przeciez nie jest, bo w każdej epoce mężczyźni i kobiety mieli wzajemny wpływ na siebie. Literatura to jest dar i olbrzymi skarbiec ludzkich doświadczeń i my potrzebujemy obydwa te rodzaje i męskie i żeńskie. Gdy mężczyźni idą demonstrować, walczyć, bronić ojczyzny, toczyć boje itd. to gdzie są wtedy kobiety? Co robią? Kto walczy o ich sprawy? Jak sobie radzą? Własnie o tym piszą kobiety. To od nich dowiemy sie rzetelnej prawdy o nich samych. Nie od mężczyzn. One korygują spisaną przez mężczyzn historię. W literaturze kobiecej znajdują się na wszystko punkty widzenia kobiet. Czytając prozę  z różnych epok poznajemy ówczesną rzeczywistość z perspektywy mężczyzn. A jest to tylko pół prawdy. Żeby poznać całą prawdę potrzebny jest również głos kobiet. One tez miały / mają poglądy. Zaczęłam po tych refleksjach przypominać sobie jaki zestaw literatury do przeczytania miałam na filologii polskiej. I poza KILKOMA pisarkami resztę na liście lektur stanowili mężczyźni. Z ciekawości weszłam na stronę Uniwersytetu Gdańskiego, tego na którym studiowałam zresztą, by sprawdzić jak po tylu latach  zmieniła się lista. Byłam święcie przekonana, ze lista zostala zrewidowana i uzupelniona tworczością kobiet. Kochani, przejrzałam 56 - stronicowy dokument PDF i zbaraniałam. Tam na uniwerku, na filologii polskiej czas stanął w miejscu, a ja przezyłam deja vu, poczulam sie jakbym ostatni raz byla na uczelni tydzien temu, a nie ponad dwadzieścia lat temu. Filologia polska to bastion, Fort Knox opanowany i obwarowany przez pisarzy rodzaju męskiego! Mickiewicz, Słowacki i Krasiński to trojka, o której nie wolno nic krytycznego powiedzieć. To, że byli i sa genialni, to aksjomat, którego nie można podważyć.  Człowiek bal sie głosno zachwycać Fleszarową - Muskat, bo zostałby pogardliwie wyśmiany, że zajmuje sie czytadłami. A według mnie ona jest genialna. Oczywiście na liście lektur nie ma Fleszarowej. Lista lektur z historii literatury pozostała prawie ta sama. To prawda, co mówi Witt- Brattström, że literatura kobieca dozowana jest w minimalnych ilościach i właściwie mimochodem. Szymborska jedynie doczekała się mocnego miejsca, bo za moich czasow wspomniało sie jedynie o niej, czytając przy tym jakies jej dwa wiersze wydrukowane w antologii poezji polskiej. Oto lista literatury kobiecej na tych męskich szowinistycznych studiach. Okres staropolski - w polskiej literaturze nie ma ani jednej białogłowy, ktora cokolwiek by napisała. Widac Polki były jeszcze wtedy analfabetkami. Żaden naukowiec jakoś nie dotarl do kobiecej literatury tamtych czasów. A jesli to zrobił, to jego praca nie figuruje na liście. Nastepna epoka to oświecenie. Na liście znajduje się 20 lektur obowiązkowych, same męskie! Na liście lektur uzupełniających znajduje się sześć tytułów i na tym szóstym, ostatnim znajduje się, nareszcie, kobieta - Maria Wirtemberska ze swoja powieścią "Malwina czyli domyślność serca". Lecimy dalej. Romantyzm. No to chyba sami wiecie kto znajduje sie w wykazie, bo przypuszczam, że Wasze nauczycielki od polskiego miały szajbę na punkcie romantyzmu i które maglowały w tę i z powrotem ciągle ten sam zestaw panów, przy tym jeden z nich nazywał nas kobiety "puchem marnym". Ta szajba pewnie bierze się stąd, ze na tych studiach im tez nieźle przeprano mózgi i wmówiono miłość do romantyzmu. Spokojnie jednak. Jest wśrod tłumu panów romantyków ciagle na swoim miejscu Narcyza Żmichowska ze swoją "Poganką". W pozytywizmie już więcej kobiet dorwało się do pióra. Oj, oj kogo my tu widzimy? Pani Konopnicka i pani Orzeszkowa! Aż dwie pisarki! Coś niesamowitego! Młoda Polska i tu znajduja się aż dwie panie - poetka Kazimiera Zawistowska i Gabriela Zapolska! Brawo! Dwudziestolecie międzywojenne, o! Tu możemy mowic juz o tłumie kobiet, bo aż sześć pisarek/poetek: Nałkowska, Kuncewiczowa, Dąbrowska, Jasnorzewska - Pawlikowska, Gojawiczyńska i w końcu nowość (bo za moich czasow jej nie było na liście) wielka Zofia Kossak! Wspólczesna literatura polska (1939 - 1989): Szymborska, Kamieńska, Świrszczyńska, Poświatowska, Lipska, Kuncewiczowa, Malewska. I tu kończy się historia literatury. A w literaturze powszechnej znajdziemy Emili Bronte i Jane Austin i to w literaturze uzupełniającej. Także filologia polska jest aż nabrzmiała od testosteronu. Kolejne generacje studentek kończa te studia z przeswiadczeniem, że literature tylko tworzyli mężczyźni! I piszą tysiaczna z rzędu pracę o Wokulskim albo Izabeli Łęckiej stworzonej przez faceta, albo o wielkich romantykach. Naukowcy nie wyciągaja z piwnic archiwów pogrzebanych tam pisarek, tylko wolą napisać kolejną rozprawę naukową na temat przeziębienia Mickiewicza, czy innego Słowackiego i jego (przeziębienia) wpływ na tworczość wieszcza. Nie wierzę, po prostu nie wierzę, że nie było więcej polskich pisarek na przestrzeni wieków. Dopiero teraz uświadomiłam sobie, że ja studiowałam na stricte męskich studiach i uczyłam się świata widzianego ich oczami. A niech to jasna cholera trzaśnie! Na każdej filologii sztandarową i podstawową lekturą do obowiązkowego czytania powinien być esej Virgini Woolf "Własny pokój".  Tyle o studiach. A jak w dalszym ciągu oceniana jest literatura kobieca? Przekonajcie się sami, proszę oto link do artykułu Łysiaka. Sam tytuł daje już odpowiedź "Babskie pisanie" Chciałabym teraz usłyszeć jakiś komentarz tegoż miłośnika literatury kobiecej na temat nagrody Nobla przyznanej wczoraj kanadyjskiej pisarce Alice Munro za jej opowiadania, których bohaterkami są zwykłe kobiety stanowiące antytezę literackiej heroiczności, a treść opowiadań skupia się na zwykłym codziennym życiu. No i co pan na to, panie Łysiak? A kiedy pan dostanie Nobla za swoje epokowe dzieła? 
poetka Kazimiera Zawistowska
  
   
 
 

12 komentarzy:

  1. Zgadzam się z każdym słowem!Kiedy zobaczyłam listę lektur mojej Ewy ( I rok na UG - oczywiście filologia polska ) miałam uczucie deja vu. Dwadzieścia lat! A jakby ani dzień nie minął... Pocieszam się tylko tym, że moje dziecko umysł ma otwarty, czyta nałogowo, a czytając "epokami" wygrzebuje wszystko. Łacznie z pogardzanymi przez co niektórych " powieściami dla kucharek", bo to też jest historia literatury i też dużo mówi o epoce, w której powstała. Czasami nawet więcej niż " epokowe" tudzież uznane dzieła - bo pokazując życie codzienne. A jesień i mnie dała radę zachwycić:-)))
    Uściski
    Asia

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Cześć Asiu. UG nazywa siebie nowoczesnym uniwerkiem. Ta nowoczesnośc polega chyba na tym, że maja wlasna stronę internetową. Nalezy wczytac się dobrze w nawet powieści dla kucharek (okreslenie m.in. Łysiaka), ktore przez tę etykietkę, nie wiem dlaczego uważane są za gorsze. Czy kucharka/gospodyni domowa to prymitywne osoby? Zobacz ile pogardy dla kobiet znajduje się w tym okresleniu. Kto gotuje Łysiakowi, no chyba nie on sam, bo inaczej nie miałby czasu na pisanie kolejnego dzieła np o Putinie dla ludzi inteligentnych. Tylko mnie bardziej interesuje jak żyją kobiety i o czym marzą, niż życie i pragnienia Putina. Czy sa czytadła dla kucharzy? Pozdrawiam:)))

      Usuń
  2. Szczerze mówiąc zdecydowanie wolę czytać facetów, z małymi wyjątkami. Świat widziany męskim okiem wydaje mi się bardziej interesujący. Doceniana, nagradzana współcześnie literatura kobieca jest czasem tak rozbieźna z moim widzeniem świata, zwłaszcza że czytanie traktuję jako relaks i odskocznię od szarości i trudów życia. Mam teź przesyt tej popularnej kobiecej literatury...a jednak często po nią sięgam by odłożyć zdegustowana. Zgadzam się z Tobą że wczorajsza laureatka jest wyjątkowa, co prawda opieram ten osąd o przeczytany tylko jeden tom jej opowiadań. Bo tylko ten jeden jeszcze do niedawna był na stanie naszej biblioteki. Sprawdziłam wczoraj i okazało się że wzbogaciła się o kolejne dwa. Werdykt akademii oglądałam wczoraj w necie na źywo jak nigdy a towarzyszył mi niezwykły stan ekscytacji) Jestem usatysfakcjonowana a to dzieje się zaledwie co kilka lat i nie chodzi tutaj o płeć laureata:-)
    Asiu, napisałaś porywający pełen pasji tekst aż zachciało mi się teź napisać. Muszę też tutaj dodać że pod wpływem Twoich zachwytów nabyłam "Szymona i dęby" i "Braci z Vestland", na razie tylko cieszę się ich posiadaniem. Teraz jeszcze zapragnęłam jeszcze wrócić do Fleszarowej-Muskat:-) Co polecasz? Bo ja juź nie pamiętam co przeczytałam lata temu.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Muskat-Fleszarowej: Milionerzy, Kochankowie róży wiatrów, Tak trzymać, trzytomowe: Pozwólcie nam krzyczeć, Przerwa na życie i Wizyta, Złoto nie złoto, Czterech mężczyzn na brzegu lasu. I wiele innych.
      Ze współcześnie piszących pań polecam Zośkę Papużankę i jej "Szopkę". Ma dziewczyna talent i nerw. I tańczy flamenco - całkiem nieźle! :)
      A Łysiak? Kiedyś zaczytywałam sie jego książkami o chwytliwych tytułach. Prawda jest taka, że jego literatura w tamtych czasach była mniej więcej tym samym, czym dzisiaj są powieści kobiet, o ktorych tak niepochlebnie się wyraża w swoim artykule.
      Zapomniał, niewątpliwie, wśród pań piszących wymienić J.L Wiśniewskiego z jego czołowym wykwitem pt. Samotność w sieci.
      Ja bym powiedziała, że literatura nie dzieli się na męską i kobiecą tylko na dobrą i złą.
      I niech mi żaden bufonowaty Łysiak nie mówi, co mam czytać.
      Pozdrawiam,
      Kinga

      Usuń
    2. Cześć Aniu, ja podobnie jak Kinga dzielę literaturę na dobrą i słabą, na nudną i porywającą. Ostatnio sluchałam powieści napisanych przez mężczyzn - Jonassona i Guillou i uwazam, że są świetne. Gdy będziesz czytała Guillou, to sama stwierdzisz, że powieść jest bardzo męska. Aż ciekawa jestem, jak by ta sama powieść została napisana z perspektywy kobiety, na przyklad z perspektywy jednej z bohaterek. Poza tym powieśc Guillou ukazuje po części historie kobiet w latach 1900 - nych. Ale Cherezińską lubisz, prawda? Sama mnie nia zaraziłaś;) A Fleszarowej polecam trylogię "Pozwólcie nam krzyczeć" i tę o Gdyni "Tak trzymać", sama nie wiem, ktora lepsza, bo obydwie są wyśmienite! Ściskam:)))))

      Usuń
    3. Cześć Kingo! Artykuł Łysiaka zdenerwował mnie. Tego faceta spokojnie mozna zaliczyć do mężczyzn, którzy nienawidzą kobiet. Czy ten dziad ma żonę? A kto go urodził i wykarmił?Chyba nie kobieta, bo aż tak nisko nie upadł. W jego artykule znajduje sie taki ładunek pogardy do kobiet pisarek, że może on eksplodować. Cwaniak jednak podpiera się cały czas innymi męskimi krytykami lit. W swojej tworczości Łysiak jest po prostu zakochany, nie ma w nim ani grama skromności. Nie odbieram mu jego kompetencji, jest na pewno bardzo mądry - objeżdżony po świecie i oczytany. Jest lepszy niż agent 007. Ale ten jego napuszony styl i zarozumiałość i samouwielbienie odpycha mnie od niego, mimo że mam i czytam jego "Malarstwo bialego człowieka" czy powieści "Cena", "Flet z Mandragory" i wiele innych porywały mnie i trzymały w napięciu, ale o Putinie to nie chce mi sie czytać, bo mnie ten typ w ogóle nie interesuje. Wystarczy włączyć tv. Pozdrawiam serdecznie:)

      Usuń
  3. Kolorowa szwedzka jesień jest chyba piękniejsza od złotej polskiej) ale najpiękniejsza z pewnością jet toskańska...

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Coś Ty polska jesień jest przepiękna! W Polsce jest wiele gatunków drzew, zatem jest bardziej kolorowo. Tu u mnie na pólnocy to głownie złote brzozy i czerwone klony. Reszta to sosny.

      Usuń
  4. O widzę że tu dysputy o facetach są prowadzone. A więc Witam serdecznie Mariusz ze smakiem :) Wpajacie zatem na moje smaki od czasu do czasu albo na stałe.
    A liście? Piękne i kolorowe

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Dzieki za zaproszenie! Wpadnę na Twoje smaki. Zobaczymi czy mi zasmakują;)

      Usuń
  5. Mnie tam bez różnicy, czy autorem jest mężczyzna czy kobieta - jeśli treść dzieła przemawia do mnie, płeć nie ma znaczenia. Co do wartości, jakie nadaje się książkom, nie lubię narzucania ani snobowania się na "lepsze". Lubię czytać ciągami, tematycznie i dzięki temu poznałam "morską" literaturę Fleszarowej-Muskat oraz "żołnierską" Świrszczyńskiej.

    (Żołnierz kona

    Przy noszach na podłodze
    uklękłam obok niego
    całowałam jego kurtkę
    mówiłam: jesteś piękny
    możesz dać tyle szczęścia
    sam nie wiesz ile szczęścia
    będziesz żyć mój piękny
    mój dzielny.

    Uśmiechnął się i słuchał
    ciążyły mu powieki
    nie wiedział że takie słowa
    mówi się żołnierzowi
    tylko kiedy kona.

    - przeczytałam raz, zapamiętam już chyba na zawsze)

    Prześliczne zdjęcia, Joasiu. Tutaj za takimi muszę jeździć w góry, ale jeszcze nie czas, więc u Ciebie oglądam z tym większą przyjemnością. Miłego weekendu!

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Cześć N. Sama zobacz jakie my kobiety jesteśmy tolerancyjne! Żadna z nas tu w dyskusji nie jest żeńskim odpowiednikiem Łysiaka (patrz, jego artykuł), on nie może sie pogodzić z tym, że jakaś gosposia Kalicińska stoi w rankingu wyżej od jego poważnych dzieł. Wygląda na to, że czytelnicy/czytelniczki maja dosyć politycznych powaznych spraw, tylko wolą literaturą, w ktorej przesuwa sie garnki. Poza tym ja jestem oburzona, że w historii literatury polskiej jest tak niewiele kobiet. Tyle lat siedzi człowiek na tych studiach, a oni tak tłuczą ciągle to samo. Szok. Zwlaszcza, że na pozostalych uczelniach w Europie na podobnych kierunkach wyciąga sie na swiatło dzienne literature pisana przez kobiety. Są nawet osobne kursy, mprzynajmniej tu w Szwecji poświęcone kobiecej literaturze. Kobiety tez chciały i chcą opowiedzieć swoją historię. A wiersz Świrszczyńskiej prosty i czuły, to jest wlasnie kobieca delikatność. Pozdrawiam, a ze zdjęciami staram się jak mogę;)

      Usuń